1 — PET/PETE (ПЭТФ) – полиэтилентерефталат. Мұндай таңбалаумен бөтелке, бір рет қолданылатын кішкентай стақандар, тәрелкелер және басқа да ыдыстар, өзге де сыйымдылықтар мен қаптамалар (тұздықтарға, косметикаға, дәмдеуіштерге арналған) жасалатын пластик белгіленеді. Сонымен қатар, сусымалы өнімдерге (тағамдық және тағамдық емес) арналған контейнерлерді кездестіруге болады. PET/PETE (ПЭТФ) – әлемдегі ең танымал пластмасса. Бұл оның өте жеңіл, алайда шама-шарқынша берік және қатты болуымен байланысты. Пластиктің осы бір түрінен жасалған өнімдерге минералды тұздар, майлар, сұйылтылған қышқылдар зиянын тигізе алмайды. PET/PETE пластигі несімен қауіпті? Полиэтилентерефталаттан жасалған өнімді екі қайтара пайдалануға болмайды. Пластиктің мұндай түрі бірнеше қайтара пайдаланған кезде улы заттарды белсенді түрде шығара бастайды. Мысалы-фталат. Ол адам ағзасында жинақталып, барлық ұлпалары мен мүшелеріне тарала алады. Гормоналды жүйенің, өкпе мен бауырдың жұмысына зиян келтіреді. Сонымен қатар, фталат ұрықжолдас арқылы енеді. Сондықтан жүктілік кезінде ол болашақ балаға зиянын тигізуі мүмкін. Егер полиэтилентерефталат екінші қайтара қолданылған кезде тамақпен немесе сумен байланысатын болса, онда барлық улы заттар соларға, сәйкесінше сол тағамды немесе сұйықтықты қолданған адамның ағзасына түседі. PET/PETE (ПЭТФ) қайта өңдеу. PET-тен жасалған өнімдерді бірінші рет қолданғаннан кейін екінші ретті өңдеуге жіберу қажет. Оны қоқыс бөлек-бөлек жиналған жағдайда барлық жерде жүзеге асырады. Өсімдік майы құйылған пластик бөтелкелерді қайта өңдеу мүмкін емес екендігін ескерген жөн, өйткені оған материал қатты сіңіп, ол екінші ретті шикізат жасауға жарамсыз болып қалады.

2 — HDPE (ПВД) – өте тығыз полиэтилен (қысымы төмен). Бұл пластмассадан түрлі сұйықтықтарға арналған сыйымдылықтар, бір рет қолданылатын пакеттер, тағам өнімдеріне арналған түрлі ыдыстар, ойыншықтар, косметика мен тұрмыстық химияға арналған құтылар және контейнерлер, канистрлер, шелектер жасалады. Сондай-ақ гигиена өнімдерін өндіруде де қолданылады. HDPE пластигі не бөледі? Ол салыстырмалы түрде алғанда, адам денсаулығына қауіпсіз болып саналады. Бұл ретте HDPE пластигінен жасалған өнімдер көп қайтара жарамды дегенді жиі естуге болады. Алайда оның зияны соншалықты айқын емес. Пластиктің бұл түрі формальдегид (түссіз газ) бөледі, ол жүйке және тыныс алу жүйелерінің жұмысында ақау тудыруға қабілетті. Сондай-ақ, шырышты қабықша мен тері жамылғысына зиянын тигізе алады.

HDPE(ПВД) қайта өңдеу. Қоқыс бөлек-бөлек жиналатын барлық жерде жасала алады.

3 — PVC (ПВХ) – поливинилхлорид. Пластмассаның бұл түрінен тағамдық пленка, кей кезде материал айтарлықтай икемді болғандықтан бөтелкелер, пакеттер, ойыншықтар жасалады. Көбінесе азық-түлікпен байланысы жоқ тауарларды (құбырлар, бау-бақшаға қажетті заттар, еден жабындары, терезеге арналған пластик жақтаулар, сантехникалық бөлшектер және басқа да көптеген заттар) жасау үшін қолданады.

PVC (ПВХ) пластигі несімен қауіпті? Одан азық-түлікпен жанасатын өнімдер шығарылғанымен, бұл пластикті өнімдерді сақтау үшін пайдалануға болмайды. ПВХ (PVC) құрамында бисфенол А, винилхлорид, фталаттар, кейде сынап, кадмий және басқа заттар болады. Поливинилхлорид өнімдерін өртеу де денсаулыққа өте қауіпті. Олар өте улы диоксинді бөліп шығарады. Бұл зат адам ағзасының иммунитеті мен репродуктивті қабілетіне зиян келтіруі мүмкін. Сондай-ақ, диоксин гормоналды жүйенің бұзылуын тудырады және қатерлі ісік ауруларының пайда болуына жағдай жасайды.

PVC (ПВХ) қайта өңдеу. Пластиктің бұл түрін жою мәселесі өте өзекті. Қайта өңдеуге жатпайды.

4 — LDPE (ПЭНД) – тығыздығы төмен полиэтилен (қысымы жоғары).
Бұл материал икемді, айтарлықтай жеңіл, алайда берік. Одан пакеттер, бөтелкелер, түрлі контейнерлер мен сыйымдылықтар, балалар ойыншықтарын, спорттық және туристік жабдықтарға арналған бөлшектер мен тауарларды жасайды. Сондай-ақ, LDPE (ПЭНД) дәрі-дәрмектерді орау үшін пайдаланыла алады.

LDPE пластигі не бөледі? Бұл материал барлық пластмассалар арасында ең зиянсыз болып табылады. Жалғыз қауіп-ол қыздырған кезде және ыдырау кезінде формальдегидті бөліп шығаруға қабілетті.

LDPE (ПЭНД) қайта өңдеу. Бұл материал екінші ретті шикізатты өндіру үшін барлық қабылдау орындарында қабылдана бермейді.

5 — РР (ПП) – полипропилен.
Қазіргі заманғы адамның өмірінде осы бір материалдан жасалған бұйым жиі кездесіп жатады, олар: тамақ өнімдеріне арналған ыдыстар (тәрелкелер, қасықтар, шанышқылар, кішкентай стақандар), қаймаққа, йогуртқа, сүзбеге, балалар тағамына, шоколад пен нанға арналған қаптамалар мен құтылар, гигиена құралдары, памперстер. Одан ыстық тағамға арналған контейнерлер де жасалады.

РР (ПП) автомобиль өнеркәсібінде және медицина саласы мен фармацевтикада қолдануға арналған бұйымдарды жасауда жиі қолданылады. Сыртқы сипаттамаларына қарай полипропилен әдетте мөлдір немесе ақ түсті болады.

РР (ПП) пластигі несімен қауіпті? Ол ыстыққа төзімді болып табылады, алайда жоғары температура жағдайында формальдегид бөліп шығарады. Полипропиленді алкоголь мен газдалған сусындарға арналған бөтелкелерді жасауда пайдалануға болмайды. Олар сонымен қатар формальдегидтің немесе фенолдың бөлінуін тудырады.

РР (ПП) қайта өңдеу. Пластиктің бұл түрі екінші ретті өңдеуге барлық жерде қабылдана бермейді.

6 — PS (ПС) – полистирол.
Пластиктің осы бір түрін көбінесе бір рет қолданылатын ыдыстарды, сондай-ақ етке, жұмыртқаға, көкөністер мен жемістерге арналған көбіктенген төсемдерді жасау үшін қолданады. Бұл өндірісте арзан, өте жеңіл, шама-шарқынша берік. Полистиролды кеңсе тауарларын жасау үшін, құрылыс саласында жиі қолданады.
PS (ПС) пластигі не бөледі? Кеңінен өндірілетініне қарамастан, полистирол тамақ өнімдеріне жарамайды.
PS пластигі қыздырғанда, қайталап пайдаланғанда, кейбір тамақ элементтерімен байланысқан кезде улы стирол бөліп шығарады. Бұл зат бауыр, бүйрек, жүйке және қанайналымы жүйелері жұмысының бұзылуын туындатады.
PS (PS) қайта өңдеу. Полистиролды қайта өңдеуге барлық жерде қабылдамайды.

7 – O (OTHER) - пластиктің өзге түрлері.
Бұл топқа өзіндік әріптік код берілмеген барлық пластик түрлері кіреді. Мысалы, поликарбонат және полиамид. Бұл топтағы материалдардан тамақ өнімдерімен жанасатын және басқа мақсаттарда қолданылатын көптеген өнімдер жасалады.
Пластиктің бұл түрі несімен қауіпті? Осы топтың белгілі бір материалына қарай әртүрлі улы заттардың (бисфенол А, луорен-9-бисфенол және мидың, эндокриндік, репродуктивті жүйелердің жұмысына кері әсер ететін басқалары) бөлінуі орын алуы мүмкін. Ол әсіресе өнімдерді үнемі жуу және оларды қыздыру кезінде болады.
О (OTHER) қайта өңдеу. Екінші ретте өңдеуге қабылдамайды, сондықтан пластмассаның бұл түрінен жасалған өнімдерден аулақ болған жөн.